4 x over het belang van multiperspectiviteit voor burgerschap
We staan in onze maatschappij voor uitdagingen: in dit land van duizend meningen zijn we het daarover eens. Bij Globi geloven we dat we die uitdagingen, die veel verder reiken dan onze landsgrenzen, effectief kunnen aangaan als we ons in kunnen leven in elkaar. Als we iets vanuit het perspectief van een ander, hoe verschillend die persoon ook is, kunnen bekijken. Maatschappelijke vraagstukken vragen om multiperspectiviteit: van leerlingen, van docenten én van de inhoud van het onderwijs.
Samen leren en samen leven
Onze cultureel diverse maatschappij zien we terug binnen onze scholen en in onze klassen. Docenten en andere onderwijsprofessionals zoeken naar manieren om het onderwijs hier beter op te laten aansluiten én om hun leerlingen en studenten goed voor te bereiden op die superdiverse maatschappij. De behoefte om leerlingen te laten leren over verschillende culturele achtergronden, onder meer ook om vooroordelen en discriminatie tegen te gaan, wordt steeds groter.
Het belang van multiperspectiviteit voor burgerschap
Multiperspectiviteit wordt om die reden steeds belangrijker. Multiperspectiviteit betekent dat je tegenstrijdige morele waarden, die zijn verankerd in verschillende perspectieven, kunt herkennen en begrijpen binnen hun context. En dat je je bewust bent van de subjectiviteit van je eigen mening. Oftewel: dat je in staat bent iets van verschillende (culturele) kanten te bekijken en dat je weet dat je eigen kijk een van de vele manieren van kijken is. Wat draagt het kunnen toepassen van multiperspectiviteit toe aan onze samenleving?
1. Multiperspectiviteit vergroot het onderling begrip
In de schoenen van de ander gaan staan helpt je de ander beter te begrijpen. Dat betekent niet dat je het eens hoeft te zijn met de ander, maar wel dat je meer begrip kunt opbrengen voor diens kijk op de zaak. Onbegrip zorgt voor afstand, begrip brengt mensen dichter bij elkaar. Multiperspectiviteit draagt daarmee bij aan een belangrijk gevoel van gemeenschappelijkheid in de samenleving en aan het tegengaan van wij-zij denken.
2. Multiperspectiviteit verrijkt je als persoon
Iets vanuit het oogpunt van een ander bekijken kan je doen groeien. Het zorgt voor persoonlijke ontwikkeling, het maakt dat je even met andere ogen naar de wereld kunt kijken. Eerder schreven we dit artikel over hoe je in de ontmoeting met de ander jezelf leert kennen. Interculturele ontmoeting, en dus het leren kennen van andere culturele perspectieven, zorgt ervoor dat je nieuwe dingen ontdekt over jezelf en nieuwe gedragingen aan je repertoire kunt toevoegen die je in kunt zetten op momenten die daarom vragen. Bijvoorbeeld een gesprek met iemand die er een andere mening dan jij op na houdt, een situatie waarin je niet weet wat je moet doen of een samenwerking waarbinnen je gedwongen wordt het vraagstuk vanuit een andere hoek aan te vliegen.
3. Multiperspectiviteit brengt innovatie
Dat je vanuit verschillende invalshoeken naar een probleem kunt kijken, betekent ook dat je vanuit verschillende kanten over oplossingen kunt nadenken. Multiperspectiviteit kan er daarom voor zorgen dat je meer innovatief en creatief kan denken en samen tot nieuwe oplossingen kunt komen.
4. Multiperspectiviteit zorgt voor reflectie op jezelf
In een samenleving waarin polarisatie een belangrijk aandachtspunt is en het niet voor iedereen meer makkelijk of zelf mogelijk is om feiten en meningen te scheiden, is multiperspectiviteit ook van groot belang voor zelfbewustzijn. Het ontdekken van andere perspectieven over zaken en situaties brengt namelijk ook met zich mee dat je leert inzien dat jouw werkelijkheid niet dé werkelijkheid is. Dat leerlingen en studenten dus leren begrijpen en te reflecteren op de subjectiviteit van hun eigen mening. Een vaardigheid die onmisbaar is geworden.
Multiperspectiviteit: benodigde kennis en vaardigheden van leerkrachten
Wat vraagt het van docenten om multiperspectiviteit in de praktijk te kunnen brengen? Om leerlingen en studenten te stimuleren de zaken van meerdere kanten te bekijken en eens in andermans schoenen te gaan staan? Als eerste is het van belang dat je goed doorhebt wat je eigen culturele achtergrond is en hoe dit je manier van lesgeven beïnvloedt. Onderzoek hiernaar kun je laagdrempelig starten door bijvoorbeeld de culturele ijsberg te gebruiken voor het versterken van je eigen cultureel bewustzijn, zonder teveel in stereotypen te vervallen Wil je meer, dan kun je ook eens kijken naar de training Cultuur in Dialoog; daarin is zelfonderzoek een belangrijk onderdeel. Ook is het van belang dat je kennis hebt over de culturele achtergronden van je leerlingen, zodat je hierop kunt anticiperen wanneer je lesgeeft. In dit artikel vind je een paar praktische tips. Tot slot: omhelst je lesinhoud meerdere perspectieven? Werp een kritische blik op je onderwijs en kijk waar nieuwe perspectieven je onderwijs kunnen verdiepen. Daarmee kun je er ook voor zorgen dat nog vaak niet gerepresenteerde groepen leerlingen en studenten zich meer in de inhoud van het onderwijs kunnen herkennen.
De afbeeldingen van M.C. Escher zijn printscreens van posters uit de webwinkel van M.C. Escher. Wij gebruiken de kunst van Escher vaak om het onderwerp multiperspectiviteit te bespreken met docenten, studenten en leerlingen.
