Interculturele communicatie en high en low context

Zestien was ik toen ik voor het eerst West-Europa verliet. Mijn vader werd vijftig en in plaats van een feest te geven nam hij zijn gezin mee op reis naar het verre Thailand. De reisleiding vertelde ons dat ze in Thailand anders communiceren dan in Nederland: ja betekent niet altijd ja en de Thai communiceren op een indirecte manier. Dat zei mij als zestienjarige puber niet zo veel! Totdat ik het zelf in de praktijk meemaakte tijdens deze reis naar Thailand. Inmiddels kan ik dit onderscheid in communicatievormen duiden met een theoretisch concept: het verschil tussen high en low context cultures.

Halls kijk op interculturele communicatie

Maak kennis met Edward Hall, de wetenschapper die het concept van high en low cultures introduceerde in zijn boek Beyond Cultures uit 1976. Om bij het begin te beginnen: Hall definieert interculturele communicatie als een vorm van communicatie waarin informatie gedeeld wordt tussen verschillende culturen en verschillende sociale groepen. High en low context cultures verschillen in de waarde die ze hechten aan directe en indirecte communicatie.

Nederland: direct en efficiënt of bot en lomp?

Over Nederlanders zegt men vaak dat ze direct zijn; we zeggen waar het op staat. De Nederlandse cultuur is een voorbeeld van een low context cultuur; een cultuur met een expliciete manier van communiceren. Communicatie is een manier om informatie, ideeën en meningen uit te wisselen. Non-verbale communicatie is ook belangrijk, maar niet significant. Waar Nederlanders dat zelf als effectief en efficiënt ervaren, vinden mensen die opgegroeid zijn in een high context cultuur dit niet zelden bot of arrogant. Andere voorbeelden van landen met een low context cultuur zijn Canada, de Verenigde Staten, Duitsland en Nieuw-Zeeland.

High context: luisteren naar wat niet wordt verteld

In Thailand, een voorbeeld van een high context cultuur, is het juist belangrijk dat je luistert naar wat er niet gezegd wordt. Non-verbale elementen als intonatie, gebaren en gezichtsuitdrukkingen zijn hier veel belangrijker. Verbale communicatie is indirect en communicatie wordt ervaren als een kunstvorm of een manier om betrokkenheid te creëren. India en China, de twee landen waar wij op focussen in onze programma’s, zijn voorbeelden van high context culturen. Andere voorbeelden zijn Spanje, Japan en Iran.  

High context communicatie: het Iraanse taarof

Om iemand goed te kunnen begrijpen in China, India of Thailand bijvoorbeeld, is dus de context waarin iets gezegd wordt heel belangrijk. Een voorbeeld uit Iran dat dit goed illustreert is een van de dilemma’s uit ons Globi-Trotterspel:

Wat doe je als dit je overkomt? Blijf je aandringen of stop je het geld terug in je zak? Het dilemma heeft alles te maken met de indirecte manier van communiceren in Iran. In Iran is het begrip Taroof  heel belangrijk: dit is het systeem van sociale regels dat je volgt in de omgang met andere mensen. Of, hoe Carolien Omidi het in Trouw eens omschreef, een complexe vorm van hoffelijkheid. Denk bijvoorbeeld aan het uitnodigen van iemand zonder dat je echt wilt dat iemand komt of beloftes doen die je niet gaat nakomen. Of juist het weigeren van iets dat je eigenlijk juist graag wilt. In het geval van de taxi is de oplossing zoals hij in dit artikel van de BBC wordt beschreven: pas de ongeschreven regel van twee of drie keer weigeren of aanbieden toe en aan het einde betaal je altijd.  

Toch direct zijn met het Israëlische dugri

Een andere interessant begrip in relatie tot high context cultuur is het Israëlische Dugri: dit is het begrip dat je als Israëliër gebruikt wanneer je even uit de sociale regels rondom communicatie wilt stappen om een directe en expliciete manier van spreken toe te passen. Een werknemer kan bijvoorbeeld tegen zijn of haar baas zeggen: ik wil dugri met je praten, ik vind de manier waarop deze afdeling geleid wordt niet goed. De baas dient deze manier van communiceren te accepteren en het niet persoonlijk op te vatten.

Let wel: de wereld is niet zwart/wit

Terug naar het verschil tussen high en low context: betekent dit dat je, van iemand die uit een bepaalde cultuur is opgegroeid, kunt zeggen hoe hij of zij communiceert? Allerminst! Net als cultuur niet te verenigen is met landsgrenzen, is de manier van communiceren dat ook niet. De classificatie schept dan wel duidelijkheid, maar is ook te simpel.  Zo kan binnen families in bijvoorbeelde de Verenigde Staten, een low context cultuur, communicatie tussen familieleden high context zijn; doordat de familieleden veel gedeelde ervaringen hebben zijn er minder woorden nodig. Het concept helpt ons dus om patronen van interculturele communicatie in een cultuur te duiden, maar het betekent niet dat alle mensen binnen een cultuur op dezelfde manier communiceren.

Het dilemma van de taxirit in Iran is een van de dilemma’s uit ons Globi-Trotterspel voor  het oefenen met interculturele dilemma’s.