Burgerschap versus wereldburgerschap

Bij Globi geloven we dat onze wereld draait om verbinding. Verbinding tussen maatschappijen en culturen, verbinding tussen mensen. Aandacht voor burgerschap en wereldburgerschap in het onderwijs draagt bij aan deze verbinding. Maar wat is nu het verschil tussen burgerschap en wereldburgerschap? Adviseur Minke begeleidt scholen op het gebied van (wereld)burgerschap en vertelt over welke vragen ze tegenkomt wanneer ze scholen ondersteunt bij het vormen van een visie op deze begrippen.

Een gedeelde worsteling met de term (wereld)burgerschap

Minke: “Als adviseur en trainer begeleid ik scholen door heel Nederland met het vormgeven van hun internationaliserings- en (wereld)burgerschapsonderwijs. Ik begeleid werkgroepen met een aantal medewerkers van de school zodat zij (wereld)burgerschap kunnen implementeren in hun onderwijs. In de praktijk zie ik dat scholen vaak worstelen met het verschil tussen de termen burgerschap en wereldburgerschap.”

Verschillende waarden en leerlingenpopulaties

Minke: “Wat me opvalt is dat voor sommige werkgroepleden niet duidelijk is wat (wereld)burgerschap is. Ze vragen mij om een definitie te geven, maar dat doe ik bij voorkeur niet. Er zijn namelijk veel verschillende beschrijvingen en het is belangrijk dat scholen hun eigen definitie op deze thema’s weten te formuleren. Iedere school is anders en heeft eigen, unieke waarden en leerlingenpopulaties. Daar past naar mijn idee geen hapklare beschrijving van burgerschap of wereldburgerschap bij, die moet uit de kern van de school komen.”

Welke term past het beste bij de school? 

Minke: “Om de definitie over burgerschap of wereldburgerschap samen duidelijk te krijgen ga ik eerst in een visiesessie met de werkgroep aan de slag om uit te zoeken welke term nu ècht past bij de school. Vaak zie je dat de ideeën daarover verdeeld zijn. Sommige mensen zien burgerschap als het focuspunt voor de school, omdat ze vinden dat de kennis en kunde lokaal en klein begint. Anderen vinden dat de term wereldburgerschap veel beter past omdat deze beter aansluit bij de internationale populatie van de school, of bij de wereld waar de leerlingen na hun eindexamen in terecht gaan komen. Zij zien burgerschap dan vaak als een onderdeel van wereldburgerschap. Regelmatig gebruik ik de gesprekskaarten die door Globi zijn ontwikkeld om de discussie op gang te brengen over deze thema’s. Dat werkt vaak heel verhelderend. Vragen daaruit zijn bijvoorbeeld ‘Zijn leerlingen van nu meer wereldburger dan dat jij vroeger was?’ en ‘Wat heb je eraan om wereldburger te zijn?’. 

Burgerschap en wereldburgerschap: in verbinding

Minke: “Vaak komen de werkgroepen die ik begeleid tot de conclusie dat burgerschap en wereldburgerschap direct met elkaar in verbinding staan, en dat internationalisering een middel kan zijn om aan burgerschap en wereldburgerschap te werken. Of er nu ‘wereld’ voor ‘burgerschapsonderwijs’ staat of niet, de kern is over het algemeen hetzelfde. Het om kunnen gaan met conflicten en verschillen tussen mensen en het op een juiste manier kunnen reflecteren en communiceren zijn vaardigheden die onder beide termen vallen.”

Onderdeel van een groter geheel

Minke: “Ik merk dat veel scholen er uiteindelijk voor kiezen om wereldburgerschap als centraal concept te stellen. Dit komt vaak omdat, in deze globaliserende wereld, leerlingen van alle niveaus in werkomgevingen en sociale contexten terecht komen die grenzen over gaan. Als school kun je leerlingen bijbrengen dat ze onderdeel uitmaken van een groter geheel. Dat ze keuzes kunnen maken die niet alleen goed zijn voor zichzelf, maar ook voor de ander en voor de wereld. Je kunt kinderen leren dat iedereen een steentje bij kan dragen aan een betere wereld, in verbinding met jezelf, elkaar en de omgeving. Of je het nu burgerschap of wereldburgerschap noemt, het bijdragen begint in de eigen wijk, de eigen stad en de regio en breidt zich uit tot het hele land en de wijde wereld.”

Begeleiding van Globi

Of je nu als school kiest voor de term burgerschap -of wereldburgerschapsonderwijs, veel van dezelfde waarden, inhoud en competenties komen in beide termen naar voren. Belangrijk is dat de visie begrijpelijk is, dat de term past bij de school en de leerlingen, en dat je de doelen intern en extern uit kan dragen. Ben je op zoek naar begeleiding hierbij? Kijk dan eens of een visiesessie of een breder ‘Adviestraject Doorlopende leerlijn Internationalisering en Wereldburgerschap’ bij jullie past.