Burgerschap: je hebt er de hele school voor nodig

Bij Globi adviseren we scholen burgerschap integraal vorm te geven. Maar wat bedoelen we daar nu eigenlijk mee? Hoe ziet dat er in de praktijk uit en waarom is het belangrijk? We praten erover met Marije Gerritsen, één van onze Globi-adviseurs die met verschillende scholen werkt aan hun eigen burgerschapstraject.

.

Wat betekent het integraal aanpakken van het thema burgerschap volgens jou?

Marije: “Integraal is dat je alles bij elkaar brengt. Op sommige scholen wordt burgerschap bij een les of vak ondergebracht. Dat is natuurlijk een optie maar burgerschap gaat de hele school aan en zou niet door één docent of door één verantwoordelijke gedragen moeten worden. Ik hoorde laatst een Belgische professional zeggen: “Ik heb medelijden met managers Diversiteit & Inclusie in organisaties, alsof je zulke thema’s in je eentje kunt dragen.” Voor burgerschap in het onderwijs geldt volgens mij hetzelfde. Waar integraal dan wel over gaat? Voor mij gaat het erover dat burgerschap door verschillende mensen en vanuit verschillende disciplines wordt benaderd, gedoceerd en gedragen. Je brengt een heel scala aan perspectieven en invalshoeken bij elkaar om enerzijds een diverse inhoud te aan te bieden en anderzijds een breed draagvlak voor het onderwerp te creëren en behouden.”

Waarom is die integrale aanpak belangrijk?

Marije: “Omdat je daarmee, naar mijn mening, het meeste bereikt voor leerlingen. Je kan prachtige plannen in een lade neerleggen voor als de inspectie komt, maar je kunt het ook echt zichtbaar maken in de school zodat leerlingen op een veilige plek – de school – kunnen oefenen met burgerschap.”

Hoe doe je dat dan, dat integrale?

Marije: “Eigenlijk doet elke school het al. Als mensen zeggen niet aan burgerschap te doen, denk ik altijd ‘Hoe kan dat nou, hoe geef je dan les?’. Vaak doen docenten het al, maar doen ze het niet bewust of intentioneel. Moet dan iedere docent nu 24/7 bewust met burgerschap bezig zijn? Nee, dat niet, maar je kunt het vaak wel doelgerichter en explicieter maken. Zodat leerlingen van zichzelf weten wat ze hierin leren en dus meer inzicht krijgen in zichzelf. Je hoeft daar niet constant mee bezig te zijn, je kunt dit op gezette momenten doen. Het gaat erom dat je die momenten organiseert.”

Heb je voorbeelden van hoe je dat kunt organiseren?

Marije: “Een van de scholen die ik begeleid doet dat door burgerschap nu op te starten in het eerste en derde leerjaar. Zo kan het daarna rustig doorgroeien naar de andere leerjaren. Je hoeft ook niet alles tegelijk te doen, dat kan ook niet. In het derde jaar past het bijvoorbeeld goed bij hun LOB-aanpak. Daar kun je als school dus naar kijken, hoe je het kunt koppelen aan dat wat bij jullie al staat. Een andere school geeft burgerschap vorm door, door het jaar heen, vier projectweken met een eigen burgerschapsthema te organiseren. Denk daarbij aan thema’s als diversiteit en duurzaamheid. De hele school doet mee aan die weken en alle docenten zijn betrokken. Het is overigens ook interessant om te lezen hoe het Roelof van Echten, ook een school die ik begeleid, het aanpakt.”

Je begeleidt ook het Carmel College in Hengelo bij burgerschap

Marije: “Ja. Het Carmel College is een overkoepelende scholengemeenschap met verschillende niveaus. Die hebben burgerschap een duidelijke paraplu gegeven, maar eentje die ook ruimte geeft voor eigenheid voor de verschillende onderwijsafdelingen en locaties. Op het VMBO spelen namelijk andere thema’s een rol dan op het VWO, en je moet aan de slag gaan met dat wat voor de leerlingen het belangrijkste is. Sommige scholen van het Carmel College waren al wat verder met burgerschap dan andere scholen. En als werkgroep waren ze ook al gestart. Toch is het prettig om dit samen op te pakken, zo kun je vanuit een gezamenlijke visie werken en elkaar verder bevragen op de thema’s die belangrijk zijn voor de school.”

Burgerschap: je kunt er zoveel kanten mee uit, dat blijkt ook weer uit ons gesprek. Dat is natuurlijk mooi, maar soms ook juist lastig.

Marije: “Zeker. Soms is het ook een proces van ‘kill your darlings’. Soms moet je goede ideeën laten gaan om te kunnen selecteren wat echt werkt voor jullie school. Dat is een ontdekkingstocht.”

Willen jullie die ontdekkingstocht naar burgerschap ook aangaan? En weten van ons hoe we jullie daarin kunnen begeleiden? Plan online vrijblijvend een kennismaking in. Of download de brochure Adviestraject Burgerschap hier.