Zeg docent, hoe zit het met jouw open blik?
Je kunt geen inclusieve school zijn zonder dat je werkt aan de open blik van leerlingen. En je kunt niet inclusief lesgeven als je als docent niet ook zelf werkt aan een open houding. Het is een cliché, maar ontzettend waar: leerlingen doen wat jij doet, niet wat je zegt. Daarom is het goed om als docent te onderzoeken hoe het zit met je eigen (culturele) blik.
Cultureel sensitief lesgeven: een kleine oefening
Ruimte geven aan de (culturele) achtergrond van elke leerling of student in je les, zonder de doelen van je les uit het oog te verliezen: dat is cultureel sensitief lesgeven. Open vragen durven stellen, nieuwsgierigheid stimuleren en van cultuur een laagdrempelig en interessant onderdeel van je lespraktijk maken zijn kenmerken van een ‘cultureel sensitieve lespraktijk’. En dat begint met een open blik: jij bent immers het voorbeeld van de klas. Om je onderzoek naar je eigen open blik op te starten hierbij een aantal vragen die je helpen reflecteren: hoe open is jouw eigen blik?
- Stel, je komt een object of situatie tegen dat je niet kent. Wat is je eerste neiging? Beschrijf je wat je ziet, analyseer je de situatie of koppel je er al snel een emotie aan? Probeer je bewust te zijn van deze stappen: welke stap sla je wel eens over?
- Benoem de drie belangrijkste normen en waarden in jouw leven. Wat is de relatie tussen deze normen en waarden en de cultuur waarin je bent opgegroeid?
- Vraag je leerlingen wel eens naar hun belangrijkste normen en waarden? En bespreek je dan in welke mate deze samenhangen met hun eigen (sub)cultuur?
- Als er een groot verschil is tussen de normen en waarden die je nastreeft in de klas en de normen en waarden van een leerling: hoe sla je dan bruggen?
- Let je bij het selecteren of maken van lesmateriaal op of het inclusief is? Worden verschillende perspectieven voldoende belicht? In geval van een multiculturele school: zijn er voldoende rolmodellen voor de leerlingen? En het geval van een overwegend witte school: hoe zorg je ervoor dat je de buitenwereld je school in brengt?
Blikken verruimen: 3 tips voor in de klas
Wil je je eigen blik verruimen én tegelijkertijd met je leerlingen hieraan werken? We hebben drie tips om samen, in de klas, te werken aan jullie open blik.
Tip 1: Bewustzijn vergroten
Vergroot het bewustzijn rondom de eigen cultuur, normen en waarden. Daar kun je al mee beginnen door middel van kleine, laagdrempelige oefeningen die je goed in je les in kunt passen, zoals het bespreken van de verschillende lagen van een ijsberg (‘de ijsberg van cultuur’) of gewoonweg het oefenen met open vragen stellen.
Tip 2: Nieuwsgierigheid versterken
Versterk de nieuwsgierigheidsspieren van jezelf en de leerlingen, want daar begint alles mee. Leuk om mee te oefenen zijn afbeeldingen van optische illusies: wat zie je, wat denk je te zien en ziet iedereen hetzelfde?
Tip 3: Stereotypen onderzoeken
Oefen samen in het kritisch zijn op (eigen) aannames en stereotypen. Kunnen je leerlingen een aantal stereotypen noemen? Met welke stereotypen krijgen zij zelf te maken? Betrappen ze jou weleens op aannames en stereotypen? Stel je open!
